KIẾN THỨC THÔNG THƯỜNG CẦN BIẾT VỀ HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH!

Ngày 13/05/2021

Hội chứng ruột kích thích là một trong những bệnh đường ruột hay gặp. Tuy nó lành tính và không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh, khiến họ không thể ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng. Vậy hội chứng ruột kích thích là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau:

Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là biểu hiện rối loạn chức năng ruột hoặc bệnh đại tràng chức năng. Đây là một dạng bệnh rối loạn mãn tính liên quan đến các chức năng khác nhau trong ruột:

- Đau bụng;

- Khó chịu hoặc đầy hơi;

- Rối loạn vận chuyển đường ruột (tiêu chảy hoặc táo bón).

Thông thường, tình trạng đau đớn này tiến triển thành các đợt bùng phát xen kẽ với các giai đoạn thuyên giảm. Nhưng hội chứng ruột kích thích được phân loại là rối loạn chức năng chứ không phải bệnh đường ruột do không có tổn thương hoặc bất thường giải phẫu có thể phát hiện được.

Mặc dù chưa xác định được nguyên nhân, một số rối loạn chức năng đường ruột được quan sát thấy ở những bệnh nhân mắc hội chứng:

- Sự bất thường của nhu động ruột.

- Sự co bóp ở ruột non và ruột già quá mạnh, hoặc ngược lại, quá yếu khiến thức ăn di chuyển quá nhanh hoặc quá chậm, gây tiêu chảy hoặc táo bón;

- Rối loạn độ nhạy cảm của ruột. Những người bị bệnh chức năng đại tràng có độ nhạy cảm tăng lên ở ruột. Do đó, ngay cả những hiện tượng bình thường (đầy hơi, chướng bụng, v.v.) cũng được cảm nhận một cách mãnh liệt hơn;

- Viêm ruột liên quan đến mất cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột.

Tần suất hội chứng

Hội chứng ruột kích thích rất phổ biến, tỷ lệ mắc bệnh từ 5%- 20% dân số nước ta, tỷ lệ này thay đổi theo từng nghiên cứu, theo từng vùng dân cư. Tỷ lệ nữ mắc gấp hai lần nam giới, hoàn cảnh xã hội có ảnh hưởng tới sự phát sinh của hội chứng ruột kích thích. Thông thường, chẩn đoán được thực hiện trong độ tuổi từ 30 đến 40. Hội chứng này hiếm khi biểu hiện ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Những người hay lo lắng hoặc căng thẳng có vẻ dễ bị loại rối loạn này hơn.

Nguồn gốc của hội chứng

Nguồn gốc của hội chứng chắc chắn là do nhiều yếu tố, nhưng vẫn chưa được hiểu rõ. Một số yếu tố được đề cập:

Khoảng một nửa số người bị hội chứng ruột kích thích cho biết họ bị căng thẳng và liên quan đến các cơn co giật với thời gian căng thẳng hoặc mệt mỏi nghiêm trọng. Thật vậy, nghỉ ngơi dường như làm giảm số lượng các cơn co giật và cường độ của chúng. Tuy nhiên, căng thẳng hoặc lo lắng không thể đủ để giải thích tình trạng rối loạn.

Ngoài ra, nội tiết tố nữ cũng được đề cập là có thể ảnh hưởng đến hội chứng do số lượng phụ nữ bị ảnh hưởng nhiều hơn, nhưng không có bằng chứng thuyết phục cho đến nay.

Ở một số bệnh nhân, bệnh đại tràng chức năng xuất hiện sau khi ruột bị nhiễm trùng cấp tính. Sau đó người ta chấp nhận rằng trong trường hợp này, chính tình trạng viêm ruột và sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột  rất có thể là nguyên nhân gây ra rối loạn.

Cuối cùng, không dung nạp lactose (đường có trong sữa) hoặc gluten (protein ngũ cốc) cũng có thể liên quan.

Vì vậy, trong đa số các trường hợp, không có nguyên nhân cụ thể nào có thể giải thích được hội chứng ruột kích thích. Có thể do cơn căng thẳng hoặc với một số loại thực phẩm (ví dụ như rau sống hoặc bắp cải), và nguồn gốc khác nhau ở mỗi cá nhân.

Triệu chứng hội chứng ruột kích thích

Trong số các triệu chứng phổ biến nhất là: đau bụng, đầy hơi và rối loạn vận chuyển.

Đau bụng là triệu chứng phổ biến nhất được báo cáo trong hội chứng ruột kích thích. Chúng được mô tả là cảm giác co thắt hoặc chuột rút ở hố chậu hoặc vùng rốn. Những cơn đau này thường xuất hiện sau bữa ăn hoặc khi thức dậy và có thể kéo dài vài giờ hoặc vài ngày.

Đầy hơi cũng thường gặp trong hội chứng. Chúng có thể gây khó khăn khi mặc quần áo bó sát, đặc biệt là sau bữa ăn. Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, bệnh nhân cảm thấy căng thẳng thường xuyên khó chịu, với sự căng tức của thành bụng. Đầy hơi có thể liên quan đến âm thanh phát ra từ đường tiêu hóa. Việc giải phóng khí hoặc phân làm bệnh nhân nhẹ nhõm hơn.

Rối loạn chuyển hóa đường ruột biểu hiện chủ yếu bằng chứng táo bón. Tuy nhiên, tiêu chảy hoặc thậm chí tiêu chảy xen lẫn táo bón cũng có thể xảy ra. Tùy thuộc vào rối loạn vận chuyển thức ăn được quan sát, 3 dạng của hội chứng ruột kích thích được xác định:

- Dạng tiêu chảy chủ yếu;

- Dạng táo bón chủ yếu;

- Dạng hỗn hợp với tiêu chảy/ táo bón xen kẽ.

Chúng ta nói đến hội chứng ruột kích thích khi các triệu chứng xuất hiện ít nhất 1 ngày mỗi tuần trong 3 tháng qua.

Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng dai dẳng, xen kẽ giữa các giai đoạn khủng hoảng và giai đoạn tạm lắng. Thông thường một số điều kiện bệnh lý có liên quan đến rối loạn, ví dụ như đau cơ xơ hóa, hội chứng mệt mỏi mãn tính, viêm bàng quang kẽ hoặc các rối loạn tiêu hóa khác.

Lưu ý: Hội chứng không làm tăng nguy cơ phát triển ung thư ruột kết hoặc bệnh viêm ruột mãn tính như bệnh Crohn hoặc viêm xuất huyết hậu môn đại tràng.

Chẩn đoán

Trong phần lớn các trường hợp, một cuộc kiểm tra y tế đơn giản kết hợp với một câu hỏi phù hợp có thể đưa ra chẩn đoán hội chứng ruột kích thích.

Để thiết lập chẩn đoán, bác sĩ xác định một số dấu hiệu hoặc "tiêu chí Rome", cụ thể là:

- Rối loạn chức năng ruột kéo dài hơn 3 ngày mỗi tháng, ít nhất 3 tháng, trong suốt 6 tháng qua;

- Sự hiện diện của 2 trong số những điều sau đây trong cơn rối loạn: giảm đau khi đại tiện, thay đổi tần suất hoặc độ đặc của phân.

Trong trường hợp các triệu chứng xuất hiện sau 50 tuổi vào ban đêm hoặc sau khi ở nước ngoài, hoặc có các dấu hiệu liên quan (sụt cân, sốt, v.v.), đều cần phải khám nghiệm thêm. Thật vậy, mục tiêu khám nghiệm là đảm bảo rằng một bệnh lý khác (ví dụ, bệnh celiac, không dung nạp lactose, dị ứng thực phẩm, bệnh Crohn, ung thư đại trực tràng, nhiễm trùng đường ruột, v.v.) không phải là nguyên nhân của các rối loạn đang xảy ra.

Điều trị hội chứng ruột kích thích

Việc chăm sóc y tế đối với một bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích nhằm mục đích giúp bệnh nhân:

- Giảm cường độ và tần suất của các triệu chứng.

- Giảm mức độ nặng của bệnh để nâng cao chất lượng cuộc sống.

- Xác định các yếu tố hoặc thực phẩm gây ra các triệu chứng.

- Thực hiện theo lời khuyên về chế độ ăn uống và vệ sinh.

1. Các biện pháp vệ sinh - ăn kiêng

Một số quy tắc vệ sinh và ăn kiêng là quan trọng để hạn chế hoặc tránh các triệu chứng của tình trạng này:

- Ăn các bữa đúng giờ

- Đừng bỏ bữa

- Ăn không quá nhiều cũng không quá ít trong bữa ăn

- Ăn chậm, bình tĩnh, không làm bất cứ việc gì khác cùng lúc

- Nhai kỹ thức ăn để quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi

- Uống 1 đến 1,5L nước mỗi ngày.

Mỗi lời khuyên đưa ra cho bệnh nhân được điều chỉnh phù hợp với tình trạng của họ, tùy thuộc vào dạng hội chứng (tiêu chảy chủ yếu, táo bón chủ yếu hoặc hỗn hợp). Có thể nhờ đến một chuyên gia dinh dưỡng nếu cần thiết.

Mặc dù không nên loại trừ thực phẩm nào khỏi chế độ ăn, nhưng một số biện pháp đã được chứng minh là có hiệu quả:

- Phân phối tốt lượng tiêu thụ chất xơ trong ngày

- Giảm tiêu thụ thức ăn béo

- Tránh các thực phẩm sinh khí (đậu Hà Lan, bông cải xanh, bắp cải, hành tây, v.v.)

- Giảm tiêu thụ đồ uống có chứa caffeine, nước ngọt và đồ uống chứa cồn

- Giảm tiêu thụ thực phẩm giàu lactose (sữa chua, sữa), fructose (mật ong, táo, lê, chà là, cam) và  chất làm ngọt nhân tạo mà tên kết thúc bằng “ol”.

2. Sử dụng thuốc

Không có loại thuốc nào có thể chữa khỏi vĩnh viễn hội chứng ruột kích thích. Mục đích là để giảm bớt sự khó chịu về tiêu hóa trong các cơn rối loạn. Phương pháp điều trị đầu tiên là dùng thuốc chống co thắt để ngăn chặn sự co cơ của ruột. Thuốc chống co thắt có hiệu quả đối với đau bụng và đầy hơi.

Các chất hấp thụ đường ruột giúp hấp thu nước và khí dư thừa có thể được kê đơn cho chứng đầy hơi hoặc tiêu chảy. Trong trường hợp tiêu chảy, thuốc làm chậm vận chuyển có hiệu quả, hoặc ngược lại trong trường hợp táo bón, thuốc nhuận tràng được sử dụng. Trong các dạng đau dai dẳng, có thể xem xét điều trị chống trầm cảm với liều lượng nhỏ.

Austrapharm VN

Nguồn tham khảo:

https://www.sante-sur-le-net.com/maladies/hepato-gastro/syndrome-colon-irritable/