TÁC DỤNG CỦA COLOSTRUM ĐỐI VỚI HỆ TIÊU HÓA

Tóm tắt
Colostrum (sữa non), đặc biệt là sữa non bò, là nguồn dinh dưỡng giàu protein, kháng thể, yếu tố tăng trưởng và nhiều hoạt chất sinh học khác giúp tăng cường miễn dịch và bảo vệ niêm mạc tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu quốc tế và trong nước đã chứng minh colostrum có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm ruột, tiêu chảy nhiễm khuẩn, tăng sức khỏe hàng rào ruột, phục hồi các tổn thương niêm mạc do thuốc và các tác động ngoại sinh khác, đồng thời thúc đẩy sự cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Tuy tác động tích cực và an toàn đã được khẳng định, cần thêm nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn để chuẩn hóa liều dùng, chỉ định và hiệu quả lâm sàng lâu dài.^[1]^[2]^[3]^[4]

1. Định nghĩa, phân loại Colostrum

Colostrum là chất lỏng đầu tiên được tiết ra bởi động vật có vú (bao gồm cả con người và bò cái) trong vòng 24–72 giờ sau sinh, chứa nhiều protein, kháng thể (như IgG, IgA), lactoferrin, cytokine cùng các yếu tố tăng trưởng như IGF-1, EGF và TGF-β. Phân loại chính: sữa non người và sữa non bò; ngoài ra còn có dạng sữa non thương mại, Hyperimmune Bovine Colostrum (HBC) – được lấy từ bò đã tạo miễn dịch trước với kháng nguyên mục tiêu, (Nutrients, 2021, Kanta Chandwe; mục 1, phần Định nghĩa). ^[1]^[2]

2. Tác động miễn dịch và sinh học tổng thể

Colostrum chứa nhiều hoạt chất tăng cường cả miễn dịch bẩm sinh (IgG, IgA, lactoferrin, cytokine) lẫn miễn dịch thích nghi, giúp trung hòa kháng nguyên, thúc đẩy tổng hợp tế bào miễn dịch, điều hòa phản ứng viêm. Các yếu tố tăng trưởng (IGF-1, EGF, TGF-β) còn tham gia bảo vệ và tái tạo biểu mô ruột, (Nutrients, 2021; News Medical, 2025).^[1]^[2]

3. Tác động bảo vệ niêm mạc và phục hồi hàng rào ruột

Nghiên cứu lâm sàng và tiền lâm sàng chứng minh sữa non có thể “thắt chặt” các kết nối gian bào ruột, giảm tính thấm (leaky gut), giảm hoạt hóa viêm (nồng độ zonulin, CRP và IL-6 giảm) và hỗ trợ phục hồi tổn thương biểu mô ruột sau stress oxy hóa, tổn thương do NSAID, hóa trị hoặc viêm mạn tính. Trong IBD, colostrum dạng enema kết hợp thuốc đặc trị cải thiện cả triệu chứng lẫn điểm mô học. ^[1]^[2]^[3]

4. Hiệu quả trên các rối loạn tiêu hóa: tiêu chảy, viêm ruột, hội chứng ruột kích thích

Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy colostrum giúp giảm tần suất và thời gian bị tiêu chảy do vi khuẩn (E. coli, rotavirus, HIV), giảm mức độ nghiêm trọng của viêm ruột, cải thiện triệu chứng ở bệnh nhân IBS, hỗ trợ tăng trưởng và cân nặng ở trẻ suy dinh dưỡng. Sản phẩm colostrum có thể giúp tái cân bằng hệ vi sinh bằng việc tăng lợi khuẩn, giảm vi khuẩn gây hại. ^[1]^]^[2]^[3]^[5]

5. Dạng chế biến, sử dụng và an toàn

Sữa non được dùng dạng uống, dạng bột bổ sung thực phẩm, dạng enema xông trực tràng hay kết hợp với các chất khác (probiotic, egg protein). Quy trình xử lý ảnh hưởng chất lượng sản phẩm. Colostrum nói chung an toàn, dung nạp tốt, ngoại trừ người dị ứng lactose/milk protein. Các hướng dẫn quốc tế và Bộ Y tế Việt Nam đều nhấn mạnh lợi ích và an toàn khi dùng đúng chỉ định cho trẻ nhỏ và người lớn. ^[2]^[3]^[4]^[6]^[7]