NHỮNG CÂU CHUYỆN XOAY QUANH MEN VI SINH

Tết đến xuân về, ai trong chúng ta cũng háo hức hòa mình vào các buổi tiệc tùng với vô vàn thức ăn và nước uống chứa cồn, và những chuyến du lịch xa. Nhưng cũng chính những hoạt động đó là một trong những nguyên nhân chính gây nên chứng tiêu chảy. Hãy đề phòng bệnh tiêu chảy để tận hưởng những ngày Tết trọn vẹn, đong đầy niềm vui.

1. NGỪA TIÊU CHẢY DO ĂN UỐNG (THỨC UỐNG CHỨA CỒN)

Vì sao tiệc tùng và thức uống chứa cồn gây ra tiêu chảy?

Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Trong ống tiêu hóa có khoảng trên 1000 loài vi khuẩn, với hàng ngàn tỷ con, tạo nên trận chiến cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và có hại. Vi khuẩn có lợi bảo vệ ống tiêu hóa, chống lại các vi khuẩn gây bệnh bằng cách tạo thành rào cản ngăn chặn sự xâm nhập của chúng, chiếm chỗ (colonization) trên thành ruột.

Khi dùng nhiều thức uống chứa cồn sẽ làm cho hệ vi sinh có lợi bị tiêu diệt, phá vỡ trạng thái cân bằng của hệ vi khuẩn trong ruột, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây tiêu chảy bùng phát sau đó.

Tiệc tùng: Với các món ăn ngon mới lạ chứa nhiêu dầu mỡ làm chậm quá trình tiêu hóa... tạo thuận lợi cho các vi khuẩn gây tiêu chảy phát triển khi quân số vi khuẩn có lợi không đủ chống cự.

Rối loạn nhu động ruột: Chất cồn có thể làm rối loạn hoạt động của hệ thần kinh ở ruột, gây rối loạn vận động ruột, rối loạn hấp thu nước của ruột gây nên tiêu chảy.

Hội chứng ruột kích thích (IBS-Irritable Bowel Syndrome): là một hội chứng rối loạn ở ruột già có thể gây đau bụng kèm táo bón hoặc tiêu chảy... Ở những người mắc bệnh hội chứng ruột kích thích, nhu động ruột do cơ co thắt diễn ra bất thường. Cơ co thắt quá mức sẽ gây tiêu chảy.

Men vi sinh giúp phòng ngừa tiêu chảy

Bổ sung men vi sinh (lợi khuẩn) trước và sau tiệc tùng giúp ngăn ngừa rối loạn hệ vi khuẩn có ích trong ruột.

Khi đã tiêu chảy cần: Chia nhỏ bữa ăn giúp giảm tỷ lệ đau bụng do co thắt ruột; Bù nước, chất điện giải; Bổ sung men vi sinh nhằm lập lại cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

2. HẠN CHẾ TIÊU CHẢY KHI ĐI DU LỊCH

Theo nghiên cứu của Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC): Tiêu chảy du lịch (Traveller's diarrhea) chiếm từ 30% đến 70% du khách.

Vì sao người đi du lịch dễ mắc phải tiêu chảy

Giảm sức đề kháng do đi xa hay thay đổi thói quen ăn uống đột ngột.

Theo G.Dreyfuss trên Actualités Pharmaceutiques, nguyên nhân chính vẫn là do nhiễm khuẩn (E.coli 60%, Shigella 10%, Rotavirus & Adenovirus 10%...).

Khí hậu nóng ẩm làm giảm mức độ an toàn vệ sinh thực phẩm. Như ở Đông Nam Á, Châu Phi và Mỹ La Tinh có tỉ lệ cao (40%) trong khi Bắc Mỹ, Bắc Âu, Nhật Bản, Úc chỉ chiếm chỉ 10%).

Phòng ngừa và xử lý tiêu chảy khi đi du lịch

Không dùng các thức ăn, thức uống không đảm bảo vệ sinh. Những người dễ bị tiêu chảy thì cần tránh thức ăn khó tiêu, nhiều dầu mỡ, sữa...Rửa tay trước và sau khi ăn.

Dùng thêm các loại gia vị tốt cho đường tiêu hóa: gừng, quế, tỏi, đại hồi, sa nhân...

Bổ sung men vi sinh: Trước và trong các chuyến đi. Men vi sinh sẽ là những “chàng hiệp sĩ bảo vệ ruột” khỏi sự tấn công của vi khuẩn gây bệnh theo nguyên lý chúng sẽ chiếm chỗ trong ruột (colonization), làm tăng cường chức năng ngăn chặn của màng nhày ruột, tiết ra các chất kháng khuẩn.

Khi bị tiêu chảy, phải bù đủ nước và chất điện giải, bổ sung men vi sinh để lập lại cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

Không nên uống ngay các thuốc cầm tiêu chảy, mà nên để ruột tống khứ hết độc tố ra ngoài (ngoại trừ tiêu chảy cấp do vi khuẩn).

Tránh bơi lội trong các ao, hồ nước nhiễm bẩn.

3. KHÔNG PHẢI MEN VI SINH NÀO CŨNG ĐẶC HIỆU TRONG PHÒNG CHỐNG TIÊU CHẢY

Mỗi loại men vi sinh có tác dụng đặc hiệu riêng

Men vi sinh dùng trong tiêu chảy: Chủ yếu là nhóm Probiotics (Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus, Bifidobacterium), nhóm sinh bào tử (Bacillus) - Theo Báo cáo của Tổ chức y tế thế giới (WHO) tại hội thảo khoa học tháng10/2001 tại Argentina.

Men vi sinh tăng sức đề kháng: Lactobacillus plantarum.

Khác biệt giữa Probiotics, yaourt và nhóm sinh bào tử

Nhóm Probiotics, men yaourt (Lactobacillus bulgaricus) đã được cấp chứng chỉ GRAS nên có thể dùng rộng rãi.

Nhóm Probiotics sống lâu trong ruột trong khi men yaourt, nhóm sinh bào tử chỉ sống trong ruột một thời gian ngắn (do đó không tạo được hệ cân bằng vi khuẩn có ích).

Nhóm sinh bào tử thường có trong đất nên có ưu điểm rất dễ bảo quản. Trong khi nhóm Probiotics (vốn sống trong cơ thể) nên rất dễ chết ngoài không khí, phải bảo vệ chúng bằng các công nghệ hiện đại (bao vi nang, đóng gói trong Nitơ, hoạt độ nước Aw≤ 0,2%).

Men vi sinh khác với men tiêu hóa (enzyme tiêu hóa)

Men vi sinh là vi sinh vật sống, có thể dùng lâu dài. Các enzyme tiêu hóa nguồn gốc động vật (pancreatin, mật bò...) là hợp chất sinh hóa, chỉ dùng trong thời gian ngắn theo hướng dẫn của bác sĩ.

* GRAS chứng chỉ An toàn sử dụng do FDA-Mỹ cấp.

TS.BS. Lê Thành Lý