ĐẦY HƠI CHƯỚNG BỤNG Ở NGƯỜI CAO TUỔI

Đầy hơi, chướng bụng là các triệu chứng thuộc về đường tiêu hóa, tuy không gây nguy hiểm nhưng gây khó chịu cho người bệnh. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi nhưng với người cao tuổi (NCT) thì gây ra nhiều biến chứng khó lường thậm chí là tử vong.

Đầy hơi chướng bụng ở người cao tuổi

Tinh bột: Do ăn nhiều tinh bột mà cơ thể khó có thể chuyển hóa hết một lúc. Ăn uống quá nhanh, nhai không kỹ vì răng yếu và rụng mất răng; nuốt vội vì khi uống nước dễ nuốt cả hơi vào dạ dày; ăn nhiều chất bột, gia vị, chất kích thích cà phê, thuốc lá…

Có một số thức ăn hay gia vị khi ăn vào dạ dày tạo nên một phản xạ gây co thắt ống thực quản dưới dễ gây nôn, ợ hơi như hành, tỏi…hoặc vừa ăn xong đã vội vàng đi nằm nghỉ ngay do cảm thấy mệt mỏi và đây cũng là một thói quen hay gặp ở NCT.

Rối loạn vận động nhu động ống tiêu hóa (dạ dày, ruột) làm cho dạ dày luôn trong tình trạng đầy thức ăn và thức ăn xuống ruột chậm, gây ra việc tiêu hóa thức ăn gặp khó khăn hoặc do rối loạn bài tiết dịch mật (viêm, tắc đường dẫn mật…).

Bệnh trào ngược thực quản, ngoài đầy hơi chướng bụng còn gây nóng rát phía sau xương ức, ợ nóng, ợ hơi (ợ ra nước trong).

Do rối loạn hệ thống vi khuẩn có trong đường tiêu hóa (loạn khuẩn) làm cho thức ăn không đủ men để chuyển hóa gây ứ đọng.

Một số bệnh về đường tiêu hóa như: bệnh về dạ dày (viêm, loét dạ dày – tá tràng, ung thư dạ dày…); viêm đại tràng co thắt (hội chứng viêm đại tràng kích thích); giảm nhu động ruột gây chướng hơi đầy bụng; ứ phân lâu ngày như trong bệnh táo bón hoặc sau một số phẫu thuật về đường tiêu hóa như: phẫu thuật dạ dày, đại tràng…

Rối loạn hấp thu: do lượng men tiêu hóa ở NCT đã giảm hoặc rất yếu.

Bệnh thuộc về hệ thống thần kinh: một số NCT hay lo âu, thần kinh căng thẳng, gặp nhiều stress cũng có thể gây đầy hơi, chướng bụng.

Ngoài ra, chứng đầy hơi chướng bụng cũng có thể do NCT dùng một số thuốc làm ảnh hưởng đến chức năng của hệ tiêu hóa (dạ dày, ruột), ví dụ như dùng thuốc trong bệnh suy tuyến giáp trạng trong bệnh tăng huyết áp hoặc thuốc dùng chữa bệnh trầm cảm…

Những biểu hiện cần phải lưu ý

Khi lâm vào tình trạng đầy hơi, chướng bụng thì hơi dễ đi ngược lên thực quản do cơ thắt thực quản bị giãn ra và được đưa ra ngoài bằng đường miệng bởi triệu chứng ợ hơi. Triệu chứng chính là đầy hơi chướng bụng, ậm ạch khó chịu.

Những người có hội chứng dạ dày thì ngoài đầy hơi chướng bụng còn có ợ hơi, ợ chua, đau bụng âm ỉ, có lúc buồn nôn hoặc nôn (do hẹp môn vị gây ứ đọng), táo bón; bụng chướng, và trung tiện nhiều lần.

Khi bị đầy hơi, bụng sẽ chướng to, căng tức gây chèn ép cơ hoành (cơ ngăn giữa lồng ngực và bụng), tạo áp lực lên vùng thượng vị làm chèn ép tim gây khó thở do giảm khả năng tống máu của tim, làm rối loạn nhịp tim hoặc thay đổi huyết áp, gây ra Hội chứng dạ dày-tim (Roemheld / Gastrocardiac Syndrome). Ở những người lớn tuổi nếu bị suy tim hay cao huyết áp sẽ ảnh hưởng xấu lên tình trạnh bệnh.

Ngoài ra, đầy hơi trong dạ dày- ruột gây chèn ép dây thần kinh phế vị (dây thần kinh chi phối vận động, cảm giác của tim, phổi, dạ dày, ruột, gan, thận…) làm chậm nhịp tim. Khi tim chậm, phản ứng bù trừ của tim được kích hoạt để tăng nhịp tim, tăng huyết áp, tăng co bóp cơ tim và kết quả là gây mệt mỏi, đau ngực.

Từ những lý do trên cho thấy hội chứng dạ dày tim là một trong những hội chứng nguy hiểm một cách âm thầm mà chúng ta hay ỷ lại hoặc thiếu kiến thức về nó. Với những hệ lụy kéo theo như đột quỵ, hoặc ngưng tim, ngưng thở đột ngột trong một số trường hợp gắng sức (như đi vệ sinh, táo bón)

Hành động ngay đẩy lùi đầy hơi, chướng bụng

Khi bị đầy hơi chướng bụng, cần thiết phải đi khám bệnh để xác định nguyên nhân. Khi xác định được nguyên nhân thì việc điều trị chứng đầy hơi, chướng bụng dễ dàng hơn rất nhiều.

Ăn uống đóng vai trò khá quan trọng trong việc phòng bệnh đầy hơi chướng bụng. Cần ăn chậm nhai kỹ, không nuốt vội, không ăn quá no. Một số loại thức ăn có khả năng gây đầy hơi cần nên tránh hoặc hạn chế.

Nên ăn những thức ăn dễ tiêu, hạn chế ăn thức ăn chua, cay, các chất kích thích như: thức uống chứa cồn, cà phê, thuốc lá. Nên hạn chế ăn kẹo, bánh ngọt; cần ăn nhiều rau xanh như: rau khoai lang, rau mồng tơi, rau đay, rau muống.

Cần vệ sinh răng miệng hàng ngày tránh để mảng bám ở chân răng, NCT dùng răng giả cần vệ sinh răng giả hàng ngày. Ăn xong vội đi nằm ngay hoặc ngồi lâu mà nên đi lại nhẹ nhàng.

Sau bữa ăn có thể dùng tay xoa nhẹ nhàng vùng bụng để làm tăng nhu động của dạ dày-ruột giúp cho việc tiêu hóa thức ăn tốt hơn, hạn chế được việc ứ đọng thức ăn nhiều ngày.

Cần có chế độ tập thể dục nhẹ nhàng để làm tăng nhu động ruột một cách hợp lý, thường nhật như: đi bộ, chơi cầu lông, tập hít thở sâu để cơ hoành vận động làm tăng nhu động của dạ dày và ruột. Đi bộ cũng là một hình thức thư giãn loại bỏ stress.