PROBIOTICS & Những công dụng không phải ai cũng biết

Các nhà khoa học cho rằng trong ống tiêu hóa của con người có một hệ vi sinh vật thường trú với số lượng rất lớn (bằng dân số thế giới), gồm hơn 400 loài vi khuẩn khác nhau, sống chung với nhau tạo thành hệ vi sinh vật ổn định, cân bằng và là hàng rào bảo vệ, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh đường ruột cũng như duy trì một số hoạt động chuyển hóa của cơ thể.

Probiotics (tạm dịch là men vi sinh) theo định nghĩa là các vi khuẩn sống, khi đưa vào cơ thể với số lượng đủ sẽ đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Các chế phẩm chứa probiotics được xếp vào nhóm chất bổ sung dinh dưỡng.

Lịch sử :

Elie Metchmikoff (1845-1916), nhà khoa học Nga, cha đẻ của ngành miễn dịch học hiện đại, người từng đoạt giải Nobel đã đưa ra khái niệm Probiotics vào năm 1908. Khoảng năm 1965 Lilly và Stillwell đã đưa ra thuật ngữ Probiotic để đối lập với thuật ngữ Antibiotic. Vào những năm thập niên 70, thuật ngữ Probiotic được sử dụng theo khái niệm như hiện nay.

Dr. Michael L. McCam: “probiotic là thuốc của thế kỷ 21 giống như kháng sinh và ngành vi sinh học là của thế kỷ 20.”

Phân loại:

Có nhiều loại vi khuẩn sống có lợi cho sức khỏe đã được nghiên cứu như: L.acidophilus, L. caucasicus, L. johnsonii, L. lactis, L. leichmannii, L. paracasei, L. plantarum, L. reuteri, L. rhamnosus, B. lactis (B. animalis), B. licheniformis, B. longum, B. clausii, B. subtilis, Enterococcus faecium, Pediococcus acidilactici, Streptococcus thermophilus… Nhìn chung, vi khuẩn được chia làm 2 nhóm chính: Nhóm sinh axit lactic và nhóm không sinh axit lactic. Ngoài ra còn có các loại nấm như: Saccharomyces boulardii, Saccharomyces cerevisiae.

Cần lưu ý không phải loại chế phẩm nào có nhãn ghi probiotics cũng có hiệu quả như nhau vì mỗi dòng vi khuẩn có tác dụng khác nhau đối với các loại bệnh khác nhau.

Các chế phẩm probiotics không phải là yaourt. Trong yaourt cũng có các vi khuẩn lên men (tên thông dụng gọi là yaourt cái) nhưng các vi khuẩn này không sống và tăng trưởng trong cơ thể.

Probiotics (tạm dịch là men vi sinh) khi đưa vào cơ thể với số lượng đủ sẽ đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe

Tác dụng:

Hiệu quả trên người bệnh (Probiotics được sử dụng như thuốc)

1.1. Nhiều nghiên cứu cho thấy có hiệu quả

Tiêu chảy ở người lớn: Lactobacillus reuteri, Lactobacillus GG, L casei, L acidophilus, S boulardi*
Tiêu chảy ở trẻ em: Lactobacillus acidophilus, L casei, L GG, Bifidobacteria*
Tiêu chảy do sử dụng kháng sinh: L plantarum, S boulardi, L GG*
Điều hòa miễn dịch: L acidophilus, L plantarum, B lactis, L GG, L johnsonii*

1.2.Một số nghiên cứu cho thấy có hiệu quả

Xạ trị: VSL#3
Viêm âm đạo: Lactobacillus acidophilus
Viêm loét đại tràng: E coli (Nissle), Bifidobacteria và Lactobacillus, VSL#3
Hội chứng ruột kích thích: L plantarum, VSL#3

1.3. Hiệu quả được ghi nhận nhưng chưa có nhiều bằng chứng mạnh

Bất dung nạp lactose: L acidophilus, B longum*
Táo bón: L casei, L reuteri, L GG, B animalis, S cerevisiae
H pylori : L johnsonii, L GG, L gasseri, L casei
Bệnh Crohn: E coli (Nissle), S Boulardi, LGG
Nguy cơ bệnh tim mạch: L acidophilus, L plantarum*

*: dùng chung với nhiều vi khuẩn khác

VSL#3: Lactobacillus casei, L plantarum, L acidophilus, L delbreueckii, Bifidobacterium longum, B breve, B infantis và Streptococcus salivarius.

Probiotics và người có sức khỏe bình thường:

Đối với người bình thường, khỏe mạnh hiện chưa có nghiên cứu nào đủ mạnh để xác định hiệu quả của việc sử dụng lâu dài các chế phẩm probiotics.

Tác dụng có hại:

Nói chung các chế phẩm probiotics rất an toàn, không có tác dụng phụ đáng kể trên cơ địa miễn dịch bình thường.

Cách dùng:

Để các chế phẩm men vi sinh đạt tác dụng hữu hiệu nhất, nên dùng cách xa kháng sinh ít nhất 2 giờ. Nên dùng trong bữa ăn hoặc ngay sau ăn vì thức ăn pha loãng dịch dạ dày sẽ làm các men vi sinh này ít bị chết khi qua dạ dày hơn.

BS Hoàng Lê Phúc