VAI TRÒ CỦA HỆ VI SINH RUỘT ĐỐI VỚI HỆ MIỄN DỊCH CƠ THỂ
Ngày 01/08/2024
Bên dưới thành ruột là khối mô bạch huyết lớn nhất trong cơ thể con người, một mạng lưới tế bào miễn dịch dày đặc và phức tạp (bẩm sinh và thích nghi), được gọi chung là mô bạch huyết liên quan đến đường tiêu hóa (GALT). Vai trò của nó là duy trì sự cân bằng tinh tế giữa khả năng dung nhận và kích hoạt phản ứng miễn dịch bằng cách phân biệt hiệu quả các yếu tố có hại với các yếu tố vô hại.
GIỚI THIỆU VỀ HỆ THỐNG MIỄN DỊCH
Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn và virus gây bệnh gây ra. 70% toàn bộ hệ thống miễn dịch của cơ thể nằm dọc theo đường tiêu hóa và liên tục tiếp xúc với nhiều kháng nguyên (phân tử gây ra phản ứng miễn dịch, ví dụ như thành phần thực phẩm, vi khuẩn) hơn bất kỳ bộ phận nào khác của cơ thể.
Miễn dịch bẩm sinh và thích ứng:
Hệ thống miễn dịch có thể được chia thành miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng.
- Hệ thống miễn dịch bẩm sinh cung cấp khả năng phòng vệ ngay lập tức chống lại nhiễm trùng và bao gồm các rào cản vật lý và hóa học (ví dụ: da, màng nhầy) ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh.
- Hệ thống miễn dịch thích ứng thu thập thông tin khi tiếp xúc với mối đe dọa (kháng nguyên) trước khi kích hoạt phản ứng miễn dịch. Đây được gọi là trí nhớ miễn dịch và được sử dụng trong liệu pháp vắc-xin để bảo vệ chống lại các chủng gây bệnh cụ thể.
Hệ miễn dịch cơ thể
Sự tương tác giữa ruột và hệ thống miễn dịch
Niêm mạc ruột bao gồm một lớp tế bào biểu mô ruột duy nhất không thể xuyên thủng được bao phủ bởi một lớp chất nhầy và protein kháng khuẩn tạo thành hàng rào bảo vệ chống lại mầm bệnh.
GALT là khối mô bạch huyết lớn nhất trong cơ thể con người bên dưới thành ruột, một mạng lưới tế bào miễn dịch dày đặc và phức tạp (bẩm sinh và thích nghi), được gọi chung là mô bạch huyết liên quan đến đường tiêu hóa nhằm duy trì sự cân bằng tinh tế giữa khả năng dung nhận và kích hoạt phản ứng miễn dịch bằng cách phân biệt hiệu quả các yếu tố có hại với các yếu tố vô hại.
Các tế bào biểu mô ruột tạo thành hàng rào ngăn cách hệ vi sinh vật đường ruột và GALT, đồng thời đóng vai trò chính trong việc làm trung gian cho sự giao tiếp chéo giữa hai thực thể này. Ví dụ, các tế bào biểu mô tạo ra các phân tử tín hiệu (ví dụ như cytokine) để đáp ứng với vi khuẩn đường ruột hoặc các chất chuyển hóa của chúng có thể tạo ra phản ứng của tế bào T hoặc chúng có thể xử lý và trình diện các kháng nguyên cho các tế bào nhận diện kháng nguyên thường trú ngay dưới thành biểu mô. Giao tiếp hai chiều này rất quan trọng cho cân bằng nội môi niêm mạc.
Globulin miễn dịch bài tiết A (SIgA) là một tính năng chính của hệ thống miễn dịch niêm mạc, vai trò chính của nó là loại trừ miễn dịch ở bề mặt niêm mạc, tức là thúc đẩy việc loại bỏ mầm bệnh bằng cách ngăn chặn sự xâm nhập của chúng và ngăn chặn sự gắn kết của chúng với các tế bào biểu mô.
RỐI LOẠN SINH HỌC VÀ BỆNH TẬT
Sự đa dạng của vi khuẩn bị thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột là một dấu hiệu của chứng rối loạn sinh lý, có thể gây ra những thay đổi trong phản ứng miễn dịch và tăng khả năng mắc bệnh.
Rối loạn sinh học
Bệnh viêm mãn tính
Những thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột có thể làm tác động phản ứng miễn dịch được cho là có mối tương quan chặt chẽ với tình trạng bệnh… Trong một nhóm lớn bệnh nhân mới được chẩn đoán mắc bệnh Crohn (một loại bệnh viêm ruột), một hệ vi sinh vật đường ruột bị thay đổi đã được xác định, gia tăng sự phong phú của Enterobacteriaceae, Pasteurellacaea, Veillonellaceae và Fusobacteriaceae cũng như suy giảm sự phong phú của Erysipelotrichales, Bacteroidales và Clostridiales.
Bệnh tự miễn
Rối loạn sinh lý đường ruột thường liên quan đến các bệnh tự miễn, bao gồm viêm khớp dạng thấp (RA) và bệnh đa xơ cứng (MS). Bệnh tự miễn dịch xảy ra khi phản ứng miễn dịch nhắm vào các mô bên trong cơ thể, gây ra sự phá hủy các mô khỏe mạnh. Một nghiên cứu gần đây cho thấy những bệnh nhân mắc bệnh viêm khớp dạng thấp mới khởi phát có lượng Prevotella copri dồi dào tăng lên và số lượng Bacteroides thấp hơn so với nhóm đối chứng khỏe mạnh. Tương tự, dữ liệu gần đây cho thấy bệnh nhân MS có ít loài thuộc nhóm Clostridia XIVa và IV hơn.
ĐIỀU CHỈNH CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG ĐỂ HỆ VI SINH VẬT ĐƯỜNG RUỘT KHỎE MẠNH
Chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến sự đa dạng và phong phú của hệ vi sinh vật đường ruột; do đó, hệ vi sinh vật đường ruột được coi là mục tiêu điều trị để kiểm soát một số bệnh. Các chiến lược dinh dưỡng chẳng hạn như sử dụng men vi sinh và prebiotic nhằm cố gắng tăng có chọn lọc quần thể vi khuẩn có lợi vẫn tiếp tục được tồn tại.
Men vi sinh Probiotics
Probiotic là các vi sinh vật sống, khi được sử dụng với số lượng thích hợp sẽ mang lại lợi ích sức khỏe cho vật chủ. Chúng thường có trong các sản phẩm sữa, viên nang hoặc dạng lỏng. Các sản phẩm Probiotic chứa các chủng vi sinh vật thúc đẩy kích thích miễn dịch bằng cách tăng sản xuất globulin miễn dịch và tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch. Hiệu quả của men vi sinh phụ thuộc vào chủng, liều lượng và thành phần được sử dụng để sản xuất sản phẩm men vi sinh. Các sản phẩm Probiotic được coi là an toàn, nhưng những người có nguy cơ cao, đặc biệt là những người bị bệnh nặng hoặc bị suy giảm miễn dịch, nên thận trọng khi sử dụng men vi sinh.
Thực phẩm Prebiotics
Prebiotic là thực phẩm được các vi sinh vật ký chủ sử dụng có chọn lọc để mang lại lợi ích cho sức khỏe. Chất xơ là nguồn cung cấp prebiotic và chế độ ăn giàu chất xơ có những lợi ích sức khỏe đã được chứng minh rõ ràng. Ví dụ, galacto-oligosacarit (GOS) là nguồn prebiotic có thể làm tăng lượng Bifidobacteria dồi dào, giúp ngăn ngừa sự xâm nhập của mầm bệnh. Việc bổ sung dạng GOS tổng hợp đã được chứng minh là làm tăng SIgA, dẫn đến cải thiện chức năng miễn dịch (ví dụ: thay đổi protein phản ứng C, calprotectin). Nguồn thực phẩm chứa GOS bao gồm ngũ cốc, các loại đậu và rau, bao gồm cả hành và tỏi. Hợp chất polyphenol trong chế độ ăn uống có trong rau, trái cây và dầu ô liu nguyên chất đã được chứng minh là có tác dụng kháng khuẩn chống lại vi khuẩn gây bệnh.
Bằng chứng hiện tại cho thấy chế độ ăn nhiều chất xơ, dựa trên thực vật, bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, các loại hạt và các loại đậu, có thể thúc đẩy sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột, phòng ngừa bệnh tật.
Thật vậy, kết quả từ Dự án Đường ruột của Mỹ cho thấy những người tiêu thụ hơn 30 loại thực vật khác nhau mỗi tuần có hệ vi sinh vật đường ruột đa dạng hơn so với những người tiêu thụ 10 loại hoặc ít hơn. Các chiến lược dinh dưỡng nhằm mục đích thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột cần có thêm bằng chứng để xác định phương pháp này khả thi trong phòng ngừa và điều trị các bệnh liên quan miễn dịch.
AustrapharmVN
Nguồn tham khảo: Le rôle du microbiote intestinal dans l'immunité
Bài viết liên quan
