Phòng chống đầy hơi, chậm tiêu sau bữa ăn

1. Nguyên nhân

    Nguyên nhân là do có một lượng hơi dư thừa quá mức trong dạ dày và ruột. Một phần lượng hơi dư thừa này sẽ thải ra ngoài bằng cách “xả” qua 2 hướng: Miệng (ợ hơi) và hậu môn (trung tiện); còn phần lớn hơi sẽ bị ứ lại trong ruột và dẫn đến đầy bụng, chướng bung, gây khó chịu và ảnh hưởng đến hoạt động cũng như công việc.

    Lượng hơi dư thừa này xuất phát từ 2 nguồn:

• Nuốt không khí vào trong lúc ăn uống.
• Do tăng sự sản xuất gas ở ruột già. Thường sau khi ăn no, còn một số thức ăn chưa tiêu hóa hết vẫn tồn đọng, sự lên men lượng thức ăn này sẽ tạo ra rất nhiều bong bóng hơi trong ruột làm cản trở sự lưu thông và tiêu hóa thức ăn. Các thức ăn chứa carbonhydrate thường tạo ra nhiều gas: Các loại đậu, tinh bột (trừ cơm), chất xơ, thực phẩm công nghiệp chứa sorbitol, fructose, sữa…

2. Cách xử lý

    Cách thông thường nhất để hạn chế đầy hơi chướng bụng là thay đổi chế độ và cách ăn uống, kết hợp với việc dùng thuốc.

    2.1 Thay đổi chế độ ăn uống

    Một số loại thức ăn kể trên có thể làm tăng đáng kể sản xuất gas ở người này nhưng ít ảnh hưởng tới người khác. Vì vậy, cần xác định loại thức ăn gây chướng bụng, rồi loại nó ra khỏi bữa ăn hằng ngày. Trong đó, thực phẩm công nghiệp có chứa sorbitol và fructose là 2 “thủ phạm” phổ biến nhất, vì vậy cần để ý và loại chúng càng sớm càng tốt. Các nhà khoa học cũng khuyến cáo đối với người hay bị đầy hơi chướng bụng, không nên ăn các loại trái cây ngọt ngay sau bữa ăn vì loại trái cây này chứa nhiều đường fructose có thể làm tăng tình trạng đầy hơi.

    Nên tập thói quen ăn uống chậm rãi, nhai kỹ. Việc này không những hạn chế được lượng hơi nuốt vào mà còn giúp ngon miệng hơn.

    Ngoài ra, trong đông y còn khuyên xoa bóp vùng quanh rốn đều và mạnh tay cũng có thể giúp làm giảm phần nào đầy hơi chướng bụng.

    2.2 Dùng thuốc

    Hiện nay có nhiều loại thuốc đơn giản làm giảm tình trạng khó chịu này được bán rộng rãi mà không cần đơn của bác sĩ:

• Chế phẩm chứa Simethicone là lựa chọn đầu tiên cho các trường hợp này. Simethicone có tác dụng làm “bể” các bong bóng hơi dư thừa đó, vì vậy làm giảm sự đầy bụng, chướng bụng, giảm “xả hơi”. Vì Simethicone không hấp thu vào máu mà được đào thải gần như hoàn toàn qua đường phân nên rất an toàn, có thể dùng được cho phụ nữ mang thai và em bé sơ sinh (dạng giọt – chống ọc sữa), và ít có tác dụng phụ. Hiện nay, các hãng dược phẩm bào chế ra thuốc chứa Simethicone dạng viên nhai tạo nhũ dịch ngay trong miệng nên cho tác dụng nhanh hơn và có mùi vị bạc hà hay vị cam rất dễ chịu và tiện dùng, có thể dùng hằng ngày giống như ăn kẹo hay nhai chewingum sau bữa ăn, không những hạn chế được đầy hơi chướng bụng mà còn giúp sạch miệng, hơi thở thơm tho.
• Các viên than hoạt tính. Loại than này sẽ hấp thu lượng hơi dư thừa nên làm giảm được chướng bụng đầy bụng. Tuy nhiên, loại thuốc viên này thường to và có màu đen nên không tiện lắm cho việc sử dụng. Thuốc này không dùng cho trẻ nhỏ.
• Các viên sủi bọt chứa Natri bicarbonate. Khi uống thuốc này thường ợ ra và nhiều người thích cảm giác ợ ra này. Nhưng thực tế, họ chỉ ợ ra lượng gas CO₂ thừa mà bao tử không thể chứa nổi nữa. Lượng gas CO₂ còn lại vẫn tồn tại trong bao tử và làm tình trạng đầy hơi chướng bụng càng nặng thêm.

    Sau khi đã áp dụng các biện pháp trên mà vẫn chưa hết đầy hơi chướng bụng, cần đến bệnh viện để tìm ra và điều trị triệt để các nguyên nhân.

    Tóm lại, phần lớn các trường hợp đầy hơi chướng bụng tuy không nghiêm trọng nhưng gây không ít lúng túng cho chúng ta trong đời sống hằng ngày. Vì vậy, cần có chế độ ăn uống cũng như sinh hoạt hợp lý để hạn chế những rối loạn nho nhỏ này. Ngoài ra, chúng ta cũng có thể bổ sung các men tiêu hóa có nguồn gốc từ thực vật để hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.

Tiến sĩ – Bác sĩ Lê Thành Lý(Trưởng khoa Nội tiêu hóa-BV Chợ Rẫy, TP HCM)

Theo Báo Eva ngày 17/04/2013