PHÒNG NGỪA VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH TIÊU CHẢY THÔNG THƯỜNG

Tiêu chảy là gì?

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tiêu chảy là đi tiêu lỏng từ 3 lần trở lên trong vòng 24 giờ. Thông thường, chúng ta bị tiêu chảy do nhiễm khuẩn khi đi du lịch, ăn tiệc, ăn thực phẩm lạ và khó tiêu, ăn thức ăn công nghiệp có chất bảo quản, uống bia rượu, môi trường thay đổi, sau khi dùng kháng sinh, do nhiễm virus.

Các nguyên tắc chính khi điều trị tiêu chảy tại nhà

1. Uống nhiều nước hơn thường ngày để phòng ngừa mất nước do tiêu chảy. Hiện nay, người ta cho dùng dung dịch Oresol mới (độ thẩm thấu 245 mOsm/l) loãng hơn Oresol thông thường (311 mOsm/l), và có thêm hương vị trái cây để dễ uống. Dung dịch Oresol mới cho hiệu quả thực tế cao hơn.
2. Ăn uống nhẹ với thức ăn dễ tiêu.
3. Bổ sung Probiotics (Men vi sinh).
4. Tái khám nếu cần.

Vai trò của hệ vi khuẩn thường trú ở ruột

Trong cơ thể mỗi chúng ta có một hệ vi khuẩn (flora) với hơn 400 loài khác nhau sống thường trú trong ống tiêu hóa. Bình thường, chúng cùng chung sống hòa bình và tạo thành một hệ sinh thái ổn định, cân bằng và có vai trò như là hàng rào bảo vệ, giúp cơ thể chúng ta chống lại các tác nhân gây bệnh đường ruột cũng như duy trì một số hoạt động chuyển hóa của cơ thể.

Các nhà khoa học nhận thấy rằng khi chúng ta bị tiêu chảy, sự cân bằng bình thường của hệ vi khuẩn thường trú này bị phá vỡ. Vì vậy, nên bổ sung thêm probiotics để phục hồi lại trạng thái cân bằng các vi khuẩn thường trú trong ruột, giúp đẩy lùi tiêu chảy nhanh hơn.

Probiotics là gì?

Probiotics là các vi khuẩn sống, giống các vi khuẩn trong ruột, khi đưa vào cơ thể sẽ có lợi cho sức khỏe con người. Có thể coi đó là những “người lính” vừa “bảo vệ” vừa “xây dựng đất nước” tươi đẹp hơn.

Các chế phẩm chứa các probiotics này thường được gọi là men vi sinh.

Tại sao Probiotics giúp phòng và điều trị tiêu chảy?

Khi bị tiêu chảy, trước sự tấn công ào ạt của các yếu tố gây bệnh, sự ổn định cân bằng của các vi khuẩn thường trú này mất đi, làm cho tiêu chảy càng kéo dài và trầm trọng hơn. Vì vậy, cần nhanh chóng lập lại sự cân bằng này bằng cách bổ sung Probiotics. Những người lính này sẽ sinh sôi với tốc độ nhanh hơn quân địch, chiếm toàn bộ “chiến trường” nên quân địch không còn chỗ đóng quân, tiết ra nhiều vũ khí sinh học tiêu diệt quân địch. Sau chiến tranh, những người lính này tiếp tục bám trụ vào bề mặt ruột, củng cố lực lượng để tiếp tục bảo vệ chúng ta tránh các đợt tấn công tiếp theo. Đồng thời, đem lại các lợi ích khác cho sức khoẻ.

Lợi ích khác của probiotics trong cơ thể

Ngoài tác dụng phòng ngừa và điều trị tiêu chảy, Tổ chức Y tế thế giới WHO cũng đã thừa nhận nhiều tác dụng có ích khác cho sức khỏe con người của những “người lính” Probiotics này:[*]

Sản xuất một số vitamin nhóm B giúp tiêu hóa thức ăn.

Tăng cường miễn dịch, tăng sức đề kháng.

Bảo vệ dạ dày do ức chế vi khuẩn Helicobacter pylori.

Ngăn ngừa viêm âm đạo và nhiễm trùng tiểu ở phụ nữ.

Giảm nguy cơ ung thư.

Giảm cholesterol.

Phòng ngừa táo bón.

Một số tác dụng trên đã được khẳng định, một số mới là nghiên cứu bước đầu.

Nghiên cứu mới về probiotics được bao vi nang (microencapsulated)

Hiện nay trên thị trường có nhiều chế phẩm có chứa Probiotics có mùi vị thơm ngon để dễ sử dụng hằng ngày. Đa số các chế phẩm chỉ chứa một loại vi khuẩn Probiotics “trần”, nên có thể chết do oxy không khí, do nhiệt độ trong quá trình bảo quản và đặc biệt là do acid dạ dày; nên dùng các chế phẩm có chứa nhiều loại vi khuẩn Probiotics (để tận dụng ưu điểm từng loại) và các vi khuẩn này được bao vi nang (microencapsulated) để không bị chết trong dạ dày.

Vi khuẩn “trần” giống như một người lính mà khi xung trận chẳng có áo giáp nào bảo vệ, do đó dễ dàng bị tử trận ngay từ những phút đầu tiên. Trong khi các vi khuẩn được bao vi nang giống như những người lính được trang bị áo giáp và xe tăng chống đạn, hiên ngang tung hoành ngang dọc trên chiến trường mà không sợ hiểm nguy, vì vậy mà phát huy tác dụng tốt nhất.

Một số chế phẩm còn bổ sung thêm prebiotics.

Prebiotics là gì?

Prebiotics là các chất xơ tự nhiên mà cơ thể chúng ta không tiêu hóa được nhưng rất cần thiết để cho probiotics “ăn” và phát triển. Vì vậy, một số các chế phẩm probiotics tiên tiến hiện nay bổ sung prebiotics với mục đích là đường đặc hiệu cho vi khuẩn lactic phát triển, đồng thời cũng là chất xơ chống táo bón.

Prebiotics này có vai trò giống như là lương thực cho những “người lính” probiotics nhằm giúp cho những “người lính” này có năng lượng để thực hiện tốt sứ mệnh của mình.

Fructo-OligoSaccharide (FOS) là một prebiotics khá phổ biến, được các nhà bào chế lựa chọn để bổ sung vào trong các chế phẩm chứa probiotics hiện nay hay đóng gói riêng.

Do những lợi ích đem lại cho sức khỏe con người như vậy nên ngày nay, ngoài tác dụng điều trị các loại tiêu chảy, các nhà khoa học còn khuyên nên sử dụng các chế phẩm chứa probiotics và prebiotics hằng ngày như là một thực phẩm bổ sung để tăng cường sức khỏe của hệ tiêu hóa, và phòng ngừa những đợt tiêu chảy về sau.

Tiến sĩ BS Lê Thành Lý

Trưởng khoa Nội tiêu hóa – BV Chợ Rẫy, tp HCM.

[*]: theo Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation on Evaluation of Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk with Live Lactic acid Bacteria, 2001.