HỆ VI SINH RUỘT & SỰ MẤT CÂN BẰNG

Ngày 11/05/2023

Chúng ta có hàng nghìn tỷ vi khuẩn sống trong ruột với sức mạnh hấp dẫn đối với cơ thể con người, tại sao nó lại quan trọng đối với sức khỏe của bạn? Hãy tìm hiểu hệ vi sinh vật đường ruột của bạn hoạt động như thế nào và tại sao bạn nên chăm sóc nó !

HỆ VI SINH VẬT RUỘT CHÍNH XÁC LÀ GÌ?

 Có thể bạn đã nghe nói về “hệ vi sinh vật đường ruột”. Nó bao gồm hàng nghìn tỷ  vi sinh vật cư trú trong ruột của bạn như vi khuẩn, vi rút, nấm (bao gồm cả nấm men) và thậm chí cả ký sinh trùng.

Nhân tiện, microbiota và microbiome là hai từ thường được sử dụng song song với nhau nhưng chúng có hai nghĩa khác nhau trong khi microbiota được dùng để nói về vi sinh vật và trả lời câu hỏi “ai ở đó?” về cơ bản là “các cá thể”, microbiome nói về bộ gen của chúng có gì bên trong,  để trả lời câu hỏi “chúng đang làm gì ” nghĩa là chức năng của chúng.

TẠI SAO VI KHUẨN ĐƯỜNG RUỘT LÀ YẾU TỐ CHÍNH CHO SỨC KHỎE CỦA BẠN?

Hệ vi sinh vật đường ruột có thể được coi là một cơ quan chức năng của cơ thể con người. Nó hoạt động chặt chẽ với ruột của bạn và có 4 vai trò quan trọng:

+ Thúc đẩy quá trình tiêu hóa

Giúp hấp thụ các chất dinh dưỡng (đường, axit amin, vitamin,…) bởi các tế bào ruột hoặc với quá trình lên men của một phần nhỏ thức ăn. Các quá trình lên men này tạo ra khí và nhiều chất chuyển hóa, bao gồm các axit béo chuỗi ngắn, một loại “nhiên liệu” thực sự cho các tế bào trong ruột kết của bạn.

+ Đóng vai trò quan trọng trong sự trưởng thành của bộ máy tiêu hóa

Đóng vai trò tích cực trong việc sản xuất chất nhầy đường tiêu hóa, tưới tiêu tế bào ruột và hoạt động enzym của niêm mạc.

+ Hoạt động như một hàng rào cản

Chống lại mầm bệnh và độc tố. Hơn nữa, một số vi khuẩn sản xuất các phân tử kháng khuẩn chống lại vi khuẩn gây bệnh trong khi một số khác kích thích sản xuất chất nhầy để bảo vệ tế bào ruột khỏi các cuộc tấn công và tránh các tác động có hại cho cơ thể bạn.

+ Vai trò phòng thủ

Trong việc phát triển hệ thống miễn dịch của con người. Vi khuẩn của hệ thực vật đường ruột tham gia vào quá trình trưởng thành và kích hoạt các tế bào trong hệ thống miễn dịch đường ruột, giúp bảo vệ bạn khỏi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và vi rút. Ruột là nguồn dự trữ chính cho các tế bào miễn dịch trong cơ thể bạn. Về phần mình, hệ thống miễn dịch ảnh hưởng đến thành phần và sự đa dạng của hệ vi sinh vật.

MẤT CÂN BẰNG HỆ VI SINH VẬT RUỘT - NHỮNG BỆNH LIÊN QUAN

Hệ vi sinh vật đường ruột mất cân bằng là gì ? Thành phần của hệ vi sinh vật đường ruột được đặc trưng bởi tính đa dạng cao (số lượng loài khác nhau có trong một cá thể) và sự phong phú của nó (tổng số vi sinh vật có mặt). Khi thành phần bị phá vỡ, sự cân bằng bị mất đi và chứng loạn khuẩn xuất hiện, có thể liên quan đến một số bệnh trên khắp cơ thể. 

Dysbiosis thuật ngữ chỉ sự mất cân bằng là nguyên nhân hay hậu quả của một số bệnh? Hãy điểm qua một số bệnh liên quan đến rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột: tiêu chảy do kháng sinh, đau bụng ở trẻ nhỏ, viêm dạ dày ruột, bệnh viêm ruột (IBD)...:

• Đau bụng ở trẻ sơ sinh ảnh hưởng đến 20 đến 25% trẻ sơ sinh từ 1 đến 4 tháng tuổi

• Tiêu chảy liên quan đến kháng sinh, xảy ra từ 5 đến 35% bệnh nhân dùng kháng sinh

• Bệnh tiêu chảy khi du lịch là một bệnh nhiễm trùng do thực phẩm bị ô nhiễm hoặc do thay đổi môi trường sống.  Hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng có thể xảy ra ở 3% đến 17% bệnh nhân .

• Viêm dạ dày ruột nói chung là lành tính và thường là do virus gây ra hơn 200.000 ca tử vong trẻ em mỗi năm trên toàn thế giới.

• Béo phì là một căn bệnh mãn tính phổ biến, tốn kém và nghiêm trọng, ảnh hưởng đến 13% dân số trưởng thành trên thế giới (11% nam giới và 15% nữ giới) vào năm 2018.

• Hội chứng ruột kích thích ( IBS) là một trong những rối loạn chức năng đường tiêu hóa đặc trưng bởi đau bụng và thay đổi thói quen đại tiện của vật chủ (táo bón, tiêu chảy hoặc xen kẽ). Tỷ lệ lưu hành thay đổi đáng kể giữa các quốc gia.

• Bệnh Crohn là một bệnh viêm ruột, trong đó viêm có thể khu trú ở tất cả các giai đoạn của hệ tiêu hóa, từ miệng đến hậu môn. Các nghiên cứu gần đây cung cấp bằng chứng cho thấy hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của bệnh này.

• Ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng là hai loại ung thư đường tiêu hóa có liên quan đến rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột.

Nhưng vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột của con người không chỉ dừng lại ở ruột: các nghiên cứu gần đây đã xác định rằng hệ vi sinh vật đường ruột có thể đóng một vai trò ngoài đường tiêu hóa. Trên thực tế, hệ vi sinh vật đường ruột có liên quan đến một số bệnh ngoài đường ruột: ví dụ như mụn trứng cá, dị ứng, béo phì, rối loạn lo âu, rối loạn phổ tự kỷ,…Và đó không phải là tất cả. Hệ vi sinh vật đường ruột cũng có thể liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer, Parkinson. Trên thực tế, có sự giao tiếp hai chiều giữa ruột và não, được đặt tên là “trục não – ruột”,và hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến những tương tác này. Đó là lý do tại sao ruột của bạn đôi khi được gọi là bộ não thứ hai của bạn.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHĂM SÓC HỆ VI SINH VẬT CỦA BẠN? BẠN CÓ THỂ TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP ĐẾN NÓ

Bây giờ bạn đã biết vai trò trung tâm của hệ vi sinh vật đường ruột đối với sức khỏe con người. Vậy bạn nên chăm sóc hệ vi sinh vật của chính mình như thế nào? Nhiều nghiên cứu khoa học đã đặt ra câu hỏi làm thế nào để tránh bất kỳ sự gián đoạn nào trong thành phần của nó và giữ cho nó cân bằng nhất có thể. Câu trả lời không đơn giản là mang vi khuẩn hoặc nấm men tốt vào để lấp đầy hoặc làm phong phú hệ vi sinh vật hiện có hoặc thay thế những vi sinh vật xấu. Trên thực tế, ý tưởng là tác động đến hệ vi sinh vật để giúp nó hoạt động trơn tru, từ đó cải thiện sức khỏe của vật chủ.

 Bạn có một số cách ảnh hưởng tích cực đến sự cân bằng và đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột và mỗi cách đều có những đặc điểm riêng:

Chế độ ăn uống: sự đa dạng và chất lượng của những gì chúng ta ăn góp phần tạo nên sự cân bằng trong hệ vi sinh vật đường ruột của chúng ta. Mặt khác, một chế độ ăn uống kém cân bằng có thể ảnh hưởng đến thành phần của ruột và dẫn đến một số bệnh. Điều quan trọng là phải biết loại thực phẩm nào có tác dụng có lợi hay tiêu cực để giữ cho đường ruột của chúng ta khỏe mạnh!

Probiotics: Probiotics là những vi sinh vật sống, khi được cung cấp với số lượng đầy đủ sẽ mang lại lợi ích sức khỏe cho vật chủ. Probiotics có trong các thực phẩm lên men hay các dược phẩm chứa trực tiếp các chủng loại thông dụng như Lactobacillus , Bifidobacterium và Saccharomyces,...

Prebiotics: Prebiotics là các chất xơ đặc biệt, qua chế độ ăn uống vào cơ thể không được tiêu hóa nhưng mang lại lợi ích cho sức khỏe, chúng được sử dụng làm thức ăn có chọn lọc bởi các vi sinh vật có lợi trong hệ vi sinh vật của vật chủ. Một số loại thực phẩm đặc biệt giàu prebiotic, đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải chú ý đến chế độ ăn uống của chúng ta. Khi chúng được thêm vào men vi sinh trong một số sản phẩm cụ thể, người ta gọi là cộng sinh symbiotic.

Cấy ghép hệ vi sinh: đối với nội tạng, hệ vi sinh vật đường ruột có thể được chuyển từ một người khỏe mạnh sang cho một người bệnh nhằm khôi phục trạng thái cân bằng hệ sinh thái vi khuẩn đường ruột, được gọi là cấy ghép vi sinh vật trong phân (FMT), phương pháp trị liệu này chỉ được chứng nhận để chữa bệnh tái phát liên quan đến Clostridioides difficile và vẫn đang được nghiên cứu tích cực để đánh giá tác động của nó đối với các tình trạng sức khỏe cụ thể khác như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, hội chứng ruột kích thích, hoặc bệnh chuyển hóa,…

AustrapharmVN

Nguồn tham khảo: THE GUT MICROBIOTA

https://www.biocodexmicrobiotainstitute.com/en/gut-microbiota