ENZYME TRONG QUÁ TRÌNH PHÂN GIẢI CHẤT BÉO CỦA CƠ THỂ

31/05/2021

Chất béo đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa cơ thể. Tuy nhiên nó đã được phân giải như thế nào và enzyme đóng vai trò gì trong quá trình này? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau!

CHẤT BÉO LÀ GÌ?

Chất béo (lipid) là một trong những thành phần quan trọng của thức ăn cung cấp nguồn năng lượng cho con người, 1g lipid oxy hóa cho 35,6 Kj năng lượng (theo Mac Donald và cộng sự năm 1988). Đây là nhóm hợp chất hữu cơ tự nhiên có trong các tổ chức mô của động vật và thực vật, có thành phần hoá học và cấu tạo khác nhau nhưng có một tính chất chung là không hoà tan trong nước mà hoà tan trong các dung môi hữu cơ (ete, benzen, ete petrol, toluen,…). Lipid là hợp phần cấu tạo quan trọng của các màng sinh học, là nguồn cung cấp năng lượng, giúp hòa tan các vitamin hòa tan trong mỡ như: vitamin A, D, E, K (theo Tocher, 2003).

Các chất béo được tách ra thành hai loại: chất béo cực bao gồm chủ yếu của phospholipid và chất béo trung tính gồm chủ yếu là triglycerides. Ở nhiệt độ phòng, triglycerides luôn ở dạng lỏng. Acid béo được phân loại theo mức độ không bão hòa của nó bao gồm: Các acid béo bão hòa (Saturated fatty acids - SFA), không bão hòa đơn (Monounsaturated fatty acids - MUFA), không bão hòa đa (Polyunsaturated fatty acids - PUFA) và chuỗi dài không bão hòa đa (có 3 nối đôi trở lên và số cacbon lớn hơn 20, LC PUFA–longchain Polyunsaturated fatty acids). Trong hai loại cuối cùng, có omega-3 (n-3) hoặc omega-6 (n-6) tùy thuộc vào vị trí của nối đôi đầu tiên kể từ nhóm metyl.

CHUYỂN HÓA LIPID VÀ VAI TRÒ CỦA ENZYME

Chuyển hóa lipid là quá trình hầu hết chất béo được cơ thể hấp thụ vào mật và sau đó enzyme lipase do tuyến tụy tiết ra và ruột non thủy phân các axit béo trong chất béo thành axit béo tự do và monoglyceride. Một lượng nhỏ axit béo bị thủy phân hoàn toàn thành glycerol và axit béo. Sau khi thủy phân, các phân tử nhỏ này, chẳng hạn như glycerol, axit béo chuỗi ngắn và chuỗi trung bình, được ruột non hấp thụ vào máu. Sau khi hấp thụ monoglycerid và axit béo chuỗi dài, triglycerid sẽ được tổng hợp lại trong tế bào ruột non và cùng với phospholipid, cholesterol và protein tạo thành chylomicron sẽ đi vào hệ tuần hoàn máu từ hệ bạch huyết. Gan và tuyến tụy là những vị trí quan trọng để chuyển hóa lipid và đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa, hấp thụ, tổng hợp, phân hủy và vận chuyển lipid.

VAI TRÒ CỦA ENZYME LIPASE TRONG PHÂN HỦY LIPID

Lipase tụy chủ yếu được tiết ra bởi các tế bào tuyến tụy và có chức năng tiêu hóa chất béo trong tá tràng, bao gồm lipase triglyceride tuyến tụy cổ điển (PTL), protein liên quan đến lipase tụy 1 (PLRP1) và 2 (PLRP2), lipase kích thích muối mật (BSSL) và phospholipase A2 của tuyến tụy (PLA2),... Có 68% và 65% sự tương đồng về trình tự axit amin giữa PLRP1 và PLRP2 với PTL, tương ứng. Nguồn lipase tuyến tụy khá rộng rãi. Khi quá trình nghiên cứu tiến triển, người ta đã báo cáo rằng PLRP2 cũng được biểu hiện trong các tế bào lympho và tế bào biểu mô ruột kết, tương ứng có liên quan đến phản ứng viêm và điều hòa hệ vi khuẩn đường ruột. Tuyến vú của một số động vật có vú bao gồm cả con người, có thể tiết ra BSSL trong quá trình cho con bú, có thể được cung cấp cho trẻ sơ sinh qua sữa để tham gia vào quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất béo ban đầu của chúng. Người ta cũng phát hiện ra rằng BSSL được biểu hiện trong các mô khác bao gồm gan, tế bào viêm, tế bào nội mô và tiểu cầu, cho thấy BSSL có thể tham gia vào quá trình viêm, xơ cứng động mạch,... Những lipid tuyến tụy quan trọng này tham gia vào quá trình tiêu hóa lipid (chẳng hạn như chất béo trung tính, cholesterol và phospholipid), để chất béo trong chế độ ăn có thể được sử dụng đầy đủ.

CƠ THỂ HẤP THU CHẤT BÉO NHƯ THẾ NÀO?

Sau khi chất béo đã được tiêu hóa, các axit béo sẽ đi qua hệ thống bạch huyết và sau đó đi khắp cơ thể qua dòng máu của bạn để được sử dụng hoặc dự trữ để cung cấp năng lượng, sửa chữa tế bào và tăng trưởng. Hệ thống bạch huyết của bạn cũng hấp thụ các axit béo để giúp chống lại nhiễm trùng.

Chất béo, là mô mỡ, lấy chất béo trung tính từ các chylomicron. Mỗi chylomicron sẽ nhỏ hơn, cuối cùng để lại phần còn lại rất giàu cholesterol và được gan hấp thụ.