ĐÁNH MẤT HỆ VI SINH – CHÚNG TA CÓ THỂ ĐÃ MẤT MỘT ĐỒNG MINH RẤT XƯA NHƯ THẾ NÀO!

Ngày 15/12/2022

Tiến sĩ Martin Blaser, giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học và Y học tiên tiến của Đại học Rutgers, đồng thời là tác giả của cuốn sách THIẾU VI SINH VẬT, cho biết: “Hệ vi sinh vật không phải ngẫu nhiên mà có. Hệ vi sinh vật đã cùng phát triển với chúng ta trong một khoảng thời gian rất dài và nó thực hiện các chức năng có lợi cho chúng ta, cũng giống như chúng ta thực hiện các chức năng có lợi cho nó... Tất cả chúng ta cùng làm việc như một đơn vị sinh thái.” Kể từ khi loài người của chúng ta - và tất cả sự sống - đã tồn tại trên trái đất, chúng ta đã đồng hành cùng vi khuẩn: vi khuẩn cư trú trong ruột của chúng ta, trên da của chúng ta và trong môi trường chúng ta sống. Những vi trùng này đôi khi là mầm bệnh cơ hội, rình rập các điểm yếu trong các cá thể và quần thể, nhưng thường xuyên hơn chúng là một trong những người bạn tiến hóa lâu đời nhất của chúng ta. 

VẤN ĐỀ LÀ HỆ VI SINH VẬT MÀ CHÚNG TA BIẾT NHƯ TRÊN ĐANG BIẾN MẤT!

TẠI SAO VI SINH VẬT BIẾN MẤT ? 

Một giải thích đại chúng là giả thuyết về cách sống giữ vệ sinh ngăn ngừa bệnh tật, sử dụng hóa chất sát khuẩn làm giảm sự đa dạng của hệ vi vi sinh vật. Thay vì giải thích đơn giản như  trên, Blaser gợi ý rằng một giả thuyết khoa học hơn có thể là bản thân các vi sinh vật bị cạn kiệt từ thế hệ này sang thế hệ khác do lối sống hiện đại phương tây, ngày càng ít vận động, chế độ ăn bao gồm thực phẩm chế biến sẵn, tiếp xúc với thuốc kháng sinh và các yếu tố lối sống khác nhau rất nhiều từ nguồn gốc tiến hóa của chúng ta. Những thực hành này, hạn chế sự đa dạng của quần thể vi sinh vật, dẫn đến mất khả năng truyền qua thế hệ và mỗi thế hệ kế tiếp có ít loại sinh vật hơn để truyền cho thế hệ tiếp theo. 

So sánh với hệ vi sinh vật đường ruột của các nền văn hóa đại diện hơn cho lối sống của tổ tiên, chẳng hạn như nền văn hóa Amazon, Malawi, Tanzania và Papua New Guinea luôn chứng tỏ sự đa dạng phong phú của vi khuẩn so với lối sống của các xã hội phương Tây. Rất cụ thể, các xã hội mà lối sống gần tổ tiên luôn có một lượng vi khuẩn lên men chất xơ rất phong phú như Prevotella và thể hiện sự khác biệt về chức năng đáng kể trong tiềm năng trao đổi chất của hệ vi sinh vật đường ruột của họ.

Blaser và những người khác đã gợi ý rằng sự mất cơ bản của vi sinh vật, đặc biệt là trong giai đoạn đầu đời, là nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của các bệnh không lây nhiễm trong thế kỷ 20 và 21.

NHIỀU YẾU TỐ CUỘC SỐNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ ĐA DẠNG CỦA VI SINH

- Mặc dù thuốc thường cần thiết về mặt y tế, các phương pháp thực hành hiện đại như dùng kháng sinh trước khi sinh, sinh mổ và nuôi con bằng sữa công thức đều tác động đến sự bảo vệ mong manh trong đó mô hình miễn dịch và chuyển hóa được thiết lập. Blaser nói: “Có một quỹ đạo phát triển được thiết lập trong hai năm đầu đời của trẻ sơ sinh  đó chỉ là khi sự chuyển giao giữa các thế hệ hệ vi sinh vật. Nó đã diễn ra hàng triệu năm. Chúng tôi đang chống lại điều đó." Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy rằng tác dụng làm rối loạn của thuốc kháng sinh là quan trọng trong tất cả các giai đoạn của cuộc đời, nhưng đặc biệt nghiêm trọng trong giai đoạn đầu đời. Ví dụ, trẻ em dùng kháng sinh trong 2 năm đầu đời có nguy cơ bị dị ứng và hen suyễn cao hơn đáng kể sau này. Mặc dù kháng sinh thường là biện pháp can thiệp cứu sống, nhưng giờ đây chúng ta hiểu rằng thay vì trở lại bình thường sau khi điều trị bằng kháng sinh, hệ vi sinh vật có thể không bao giờ hồi phục hoàn toàn.

- Chế độ ăn phương Tây cũng có ảnh hưởng quan trọng đến hệ vi sinh vật. Chế độ ăn phương Tây giàu chất béo bão hòa, carbohydrate tinh chế và đường, ít thực phẩm tươi và chất xơ có liên quan đến việc giảm sự phức tạp của vi sinh vật, mất cân bằng hệ sinh thái đường ruột và bệnh tật. 

Một số mất mát này có thể đến từ sự cạnh tranh chất dinh dưỡng, mất khối lượng chất không tiêu hóa đến ruột kết nơi có cộng đồng vi khuẩn phong phú nhất sinh sống, thay đổi mô viêm ở giao diện vi sinh vật chủ và các thay đổi môi trường khác như pH. Mỗi thay đổi này từ từ đẩy ra xa các vi sinh vật vốn thích nghi để tồn tại trên các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng trong một môi trường vật chủ ổn định. Các nghiên cứu trên động vật đã chứng minh rằng "sự tuyệt chủng do chế độ ăn uống" như vậy làm giảm nghiêm trọng sự đa dạng của hệ vi sinh vật theo những cách ngày càng trầm trọng trong các thế hệ kế tiếp. Trong vòng một thế hệ, những người nhập cư từ các nước kém phát triển đến các xã hội phương Tây có nguy cơ giống như người phương Tây về các bệnh mãn tính liên quan đến hệ vi sinh vật như bệnh viêm ruột.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHÚNG TA CÓ THỂ PHỤC HỒI SỰ ĐA DẠNG CỦA HỆ VI SINH ?

- Thay đổi thực hành y tế hạn chế thuốc kháng sinh cũng có thể hữu ích. Việc kê đơn quá mức và lạm dụng thuốc kháng sinh phải được kiểm soát càng sớm càng tốt. Các chính phủ nên giám sát và hạn chế việc bán thuốc kháng sinh không kê đơn và giáo dục cả công chúng và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về tầm quan trọng của việc quản lý thuốc kháng sinh có trách nhiệm.

 Các tổ chức y tế nên xem xét lại các tiêu chuẩn chăm sóc có thể thúc đẩy việc giảm sử dụng các kháng sinh không cần thiết, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh. Chúng ta cũng có thể chuyển sự quan tâm y tế của mình sang các loại thuốc kháng sinh phổ hẹp nhắm đúng mục tiêu vào ổ nhiễm trùng, giúp phần còn lại của hệ vi sinh vật không bị tổn thương. 

-Trong trường hợp sinh mổ (C-section), Tổ chức Y tế Thế giới đồng ý rằng nó nên được giới hạn trong điều kiện cần thiết về mặt y tế. Trong trường hợp cần phải sinh mổ, trẻ sơ sinh có thể được “gieo mầm” với hệ vi khuẩn âm đạo của người mẹ để bắt chước sự tiếp xúc tự nhiên với hệ vi sinh vật. Dữ liệu ban đầu cho thấy rằng kỹ thuật này có thể đảo ngược một phần sự mất mát vi sinh vật do mổ lấy thai. Hỗ trợ và cung cấp không gian an toàn cho các bà mẹ trẻ tiếp tục cho con bú cũng là một cách quan trọng để giúp tăng tỷ lệ cho con bú. Sữa mẹ vẫn là chất củng cố quan trọng cho hệ vi sinh vật của trẻ sơ sinh và sự phát triển của hệ thống miễn dịch.

Nó được vi khuẩn chuyển hóa đồng thời thành các axit béo chuỗi ngắn, mang lại lợi ích sức khỏe gấp bội. Trái cây tươi và rau quả cung cấp nhiều loại chất xơ hỗ trợ đa dạng vi sinh vật, tuy nhiên chỉ khoảng 5% người Mỹ tiêu thụ  19-38g  lượng khuyến nghị mỗi ngày.

- Tập thể dục cũng cải thiện sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường ruột và nên được coi là một phần của bất kỳ lối sống lành mạnh nào.

- Có thể khôi phục một số đơn vị vi sinh vật đã biến mất khỏi hệ vi sinh vật đường ruột phương tây. Các nhóm như Global Microbiome Conservancy tích cực tìm cách lấy mẫu, nghiên cứu và giải cứu các sinh vật mà chúng ta đang mất đi trên khắp thế giới trong một “ngân hàng hạt giống” đang hoạt động. Công việc của họ tập hợp các mẫu dân số đa dạng và ít đại diện từ hơn 30 quốc gia trên thế giới, bao gồm cả những người từ lối sống của tổ tiên như quần thể săn bắn hái lượm. Với sự cống hiến của họ và một chút may mắn, chúng ta có thể hiểu và bảo tồn các vi sinh vật tổ tiên mang lại lợi ích cho sức khỏe con người.

AustrapharmVN

Nguồn tham khảo: DISPARITION DU MICROBIOTE HUMAIN: COMMENT NOUS PERDONS PEUT-ÊTRE NOS PLUS ANCIENS ALLIÉS

https://asm.org/Articles/2019/November/Disappearance-of-the-Gut-Microbiota-How-We-May-Be